Przez 30 lat funkcjonowała w Wyszkowie filia warszawskiej Fabryki Samochodów Osobowych, gdzie produkowano m.in. skrzynie biegów do samochodów marki Fiat i Polonez.
W 1970 roku staraniem władz administracyjnych i politycznych powiatu wyszkowskiego podjęto działanie zmierzające do ustalenia założeń projektowych pod budowę filii FSO w Wyszkowie. Działanie to wynikało z potrzeb stworzenia stanowisk pracy dla nadwyżki siły roboczej. Starania te zostały zaakceptowane przez Wojewódzką Radę Narodową i Komitet Wojewódzki PZPR oraz pozytywnie przyjęte przez Zjednoczenie Przemysłu Motoryzacyjnego w Warszawie – tego o prapoczątkach wyszkowskiej filii Fabryki Samochodów Osobowych dowiadujemy się z księgi pamiątkowej Zakładu Zespołów Napędowych FSO Wyszków.
Inwestorami nowego zakładu przemysłowego zlokalizowanego w Wyszkowie była Fabryka Samochodów Osobowych i Warszawskie Biuro Projektowo-Technologiczne Przemysłu Motoryzacyjnego „Motoprojekt”.
Zdjęcie nr 1: Wejście główne do Zakładu Zespołów Napędowych, biurowiec, po lewej hala produkcyjna. ul. Armii Czerwonej 120 (dziś ul. Pułtuska). Wyszków, 1975 r.
O powstaniu zakładu w Wyszkowie mógł zadecydować przypadek
W kwietniu 1972 roku przy ul. Armii Czerwonej 120 (obecnie ul. Pułtuska) w Wyszkowie rozpoczęły się prace przygotowawcze. Pod budowę fabryki przeznaczono obszar o powierzchni 20 hektarów. Dwa lata później Minister Przemysłu wydał zgodę na utworzenie w ramach FSO Zakładu Produkcji Części Zamiennych z siedzibą w Wyszkowie. Warto wspomnieć, że nowy zakład był też inwestorem zastępczym budowy centralnej ciepłowni w Wyszkowie dla potrzeb ZPCZ i miasta.
– O powstaniu zakładu akurat w Wyszkowie mógł zadecydować przypadek – przypuszcza Kazimierz Gołębiewski, długoletni pracownik FSO, kierownik ds. inwestycji w ZZN. – Dyrektor techniczny FSO Marian Karwas miał w Gulczewie działkę i ciągnęło go w tę okolicę. Postanowił, że coś dla tej ziemi, dla tych ludzi zrobi. A był on bliskim kolegą ówczesnego ministra przemysłu maszynowego Tadeusza Wrzaszczyka, który decydował o lokalizacji nowo budowanych fabryk. Pamiętam, jak podczas wizyt w Wyszkowie Karwas żartował, że powinny tu jego portrety wisieć.
Zakład Produkcji Części Zamiennych w Wyszkowie otwarto w maju 1974 roku. Pierwszym dyrektorem zakładu został inż. Bogdan Cieśliński. Początkowo w Wyszkowie były wytwarzane trzybiegowe skrzynie do samochodu marki Warszawa, montowane też w samochodach dostawczych marki Żuk i Nysa.
Zdjęcie nr 2: Hala produkcji skrzyń biegów. Widok z antresoli, 1975 r.
Zdjęcie nr 3: Obróbka skrawaniem elementów skrzyń biegów, 1977 r.
Wyprodukowane części zamienne w 80 procentach dostarczano do FSO, pozostałe 20 procent sprzedawane było na rynek wewnętrzny – do Polmozbytu i innych podmiotów.
Zdjęcie nr 4: Otwarcie ZZN, przecięcia wstęgi dokonali wspólnie dyr. naczelny FSO mgr. inż. Jerzy Bielecki i dyr. ZZN w Wyszkowie mgr. inż. Bogdan Cieśliński. Wyszków, 17.12.1975 r.
W marcu 1975 roku Zakład Produkcji Części Zamiennych przemianowano na Zakład Zespołów Napędowych FSO, uruchomiono produkcję skrzyń biegów do samochodów dostawczych marki Żuk, Nysa i Tarpan, produkcję tę przeniesiono z FSO Warszawa. Fabryka rozwijała się, w październiku 1976 roku osiągnęła pełną zdolność produkcyjną. Dwa lata później przejęła z Warszawy produkcję kół rozrządu do silnika fiata, pierścieni synchronizatora oraz otoczek kół zębatych do skrzyń biegów samochodów marki Fiat 125p i Polonez.
W lipcu 1981 roku do ZZN Wyszków został włączony wyszkowski zakład sprężyn, który był zakładem terenowym Zakładu Sprężyn Motoryzacyjnych FSO Warszawa
– Zakład dopracował się kadry o ogromnych wartościach wytwórczych. Dyrektor Cieśliński był doskonałym organizatorem – zaznacza Andrzej Kiwerski, w latach 1983–1992 dyrektor naczelny ZZN, wcześniej dyrektor ds. ekonomiczno-handlowych.
W 1991 roku produkcja i montaż skrzyń biegów do poloneza odbywały się w stu procentach w Wyszkowie.
Drukarnia Quad/Graphics Sp. z o. o. w miejsce ZZN
Połowa lat 90. to przekształcenia własnościowe w FSO. W sierpniu 1995 roku podpisany został List Intencyjny między Ministerstwem Przemysłu i Handlu a koreańskim koncernem Daewoo w sprawie udziału konsorcjum w prywatyzacji Fabryki Samochodów Osobowych w Warszawie. Od marca 1996 roku rozpoczęła działalność spółka Daewoo-FSO Motor. Zakład Zespołów Napędowych w Wyszkowie został oddziałem spółki, ale bez przydziału do uruchomienia zespołów na potrzeby produkcji modeli samochodu marki Lanos i innych.
W latach 1997–1999 w ZZN produkowano skrzynie biegów do zmodernizowanych polonezów (Atu, Caro), a także przymierzano się do uruchomienia produkcji skrzyń biegów do lanosa. Pod koniec 1999 roku spółka Daewoo-FSO zdecydowała o likwidacji ZZN, na jej miejsce powstała spółka ZENA Wyszków.
Niestety, Daewoo zbankrutowało i opuściło Polskę. W 2003 roku z powodu zadłużenia ZENA zostaje zlikwidowana.
Obecnie na miejscu po ZZN funkcjonuje drukarnia Quad/Graphics Sp. z o. o.
Autor: Elżbieta Szczuka
Źródło zdjęć: archiwum Miejsko- Gminnej Biblioteki Publicznej im. C. Norwida w Wyszkowie.